Επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων.
Τώρα που η φυσική απόσταση είναι επιβεβλημένη, η συναισθηματική εγγύτητα είναι απαραίτητη.
Η υιοθέτηση των απαιτούμενων μέτρων προστασίας με σκοπό την αναχαίτιση της ολοένα και περισσότερο αυξανόμενης εξάπλωσης του ιού COVID-19, επέφερε αλλαγές στην καθημερινότητα των ανθρώπων και φυσικά των παιδιών και των εφήβων. Η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού, η κοινωνική αποστασιοποίηση, το επαναλαμβανόμενο lockdown έχει αλλάξει τα δεδομένα στη ζωή των ανθρώπων και οι αλλαγές αυτές συνοδεύονται, αναπόφευκτα, με επιπτώσεις και στην ψυχική μας υγεία.
Ακόμη και αν τα παιδιά έχουν πλέον επιστρέψει σε «ελεγχόμενους» ρυθμούς κανονικότητας φαίνεται ότι ζουν σε μία ατμόσφαιρα επικείμενου νέου lockdown και μέσα σε ένα αίσθημα γενικευμένης μεταβλητότητας αλλά και ψυχολογικής κούρασης. Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα το 35% των γονέων αναφέρει ότι η πανδημία επηρέασε αρνητικά την ψυχική υγεία των παιδιών τους, ενώ το 2020 ένα στα έξι παιδιά ηλικίας 5 έως 16 ετών, εμφάνισε κάποια πιθανή ψυχική διαταραχή, σε σχέση με ένα στα εννέα, που ήταν πριν.
Μετά από έρευνα της Ευρωπαϊκής Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας διαπιστώθηκε ότι η επίπτωση της πανδημίας στην ψυχική υγεία των παιδιών και εφήβων αυξήθηκε δραματικά από το 50% το 2020 στο 80% το 2021 με άνοδο στις αυτοκτονικές τάσεις, τις διαταραχές άγχους και διατροφής και τα σοβαρά καταθλιπτικά επεισόδια. Ενώ το δεύτερο κύμα της πανδημίας, δείχνει ότι άφησε πίσω του αυξημένα συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς, υπερκινητικότητα και μειωμένη κοινωνική συμπεριφορά σε παιδιά και εφήβους.
Φαίνεται ότι πολλές φορές θεωρούμε ότι τα παιδιά είναι ανθεκτικά και θα ανακάμψουν , υποτιμώντας τις επιπτώσεις σε αυτά. Αντίθετα, τα παιδιά το τελευταίο διάστημα μεγαλώνουν σε έναν κόσμο όπου ακόμη το παιχνίδι με τους φίλους, οι αγκαλιές, τα αγγίγματα είναι «παράνομα» και αυτό απειλεί να αφήσει μακροπρόθεσμα τραύματα σε πολλά από αυτά.
Αθλητές και πανδημία
Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι και οι αθλητές βιώνουν αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις παρόλο που ο αθλητισμός αποτελεί έναν προστατευτικό παράγοντα για την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Πιο συγκεκριμένα, η διατάραξη της προπονητικής ρουτίνας και η ακύρωση των αγώνων ήταν κάτι που «κόστισε» ψυχικά σε αθλητές , διαφόρων αθλημάτων. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι αθλητές ατομικών αθλημάτων ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά ψυχολογικού στρες κατά τη διάρκεια των lockdown από τους αθλητές ομαδικών αθλημάτων.
Ο φόβος μόλυνσης από τον ιό COVID-19, το άγχος της σωματικής ανάκαμψης σε περίπτωση μόλυνσης, η μειωμένη πρόσβαση σε αθλητικά κέντρα , η ακύρωση διεξαγωγής προπονήσεων και αγώνων, η ανατροπή των αθλητικών στόχων επέφεραν συναισθηματική δυσφορία, αυξημένο ποσοστό διατροφικών διαταραχών, διαταραγμένο ύπνο, διαδικτυακούς εθισμούς, ψυχαναγκασμούς και οικογενειακές εντάσεις.
Επιπλέον, παιδιά τα οποία αθλούνταν χρόνια λόγω της διακοπής της άθλησής τους φάνηκε να στρέφουν το ενδιαφέρον τους στα videogames, την καθιστική ζωή και το φαγητό, αλλάζοντας τον τρόπο ζωής τους. Απομακρύνθηκαν από τους συμπαίκτες τους λόγω της επιβεβλημένης κοινωνικής αποστασιοποίησης, αλλάζοντας παρέες και σε κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις εγκαταλείποντας το άθλημα που τόσα χρόνια αγαπούσαν. Το lockdown ξεθύμανε τα κίνητρα τους και έχασαν μια σημαντική βαλβίδα αποσυμπίεσης, με αποτέλεσμα να βιώσουν συσσωρευμένο θυμό.
Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις
Φυσικά, αν θέλουμε να εστιάσουμε στα θετικά σημεία αυτής της περιόδου, φαίνεται να αναδύεται μία νέα εποχή για όλους που θα αλλάξει τα μοτίβα συμπεριφοράς και συνηθειών μας, θα φέρει νέες ευκαιρίες και κυρίως θα αποτελέσει μία εποχή που θα μάθουμε όλοι κάτι νέο, και εμείς και τα παιδιά.
Η ενίσχυση της κοινωνικής συναισθηματικής ενδυνάμωσης των παιδιών μας, η διατήρηση ενός θετικού κλίματος και μιας αισιόδοξης προοπτικής αλλά κυρίως το να ενσαρκώνουμε εμείς οι ίδιοι οι ενήλικες ένα θετικό πρότυπο δίνοντας το παράδειγμα στα παιδιά μας, αποτελούν το αντίδοτο σε αυτή τη μεταβατική περίοδο.
Μία αθλητική ακαδημία αποτελεί χώρο κοινωνικοποίησης και συναισθηματικής ανάπτυξης για τα παιδιά και τα ψυχολογικά οφέλη που λαμβάνουν είναι πολύ σημαντικά. Βασικός είναι ο ρόλος των γονέων και των προπονητών στο να βοηθήσουν τα παιδιά να ξαναβρούν τους ρυθμούς τους αυτή την περίοδο της επανένταξής τους στην αθλητική και σχολική τους ρουτίνα.
Ας φροντίσουμε ώστε τα παιδιά να μη ζήσουν με τη βαριά κληρονομιά της πανδημίας για τα επόμενα χρόνια, επενδύοντας σημαντικά στην ψυχολογική τους στήριξη και χωρίς να ξεχνάμε το πιο σημαντικό, ότι «Τα παιδιά χρειάζονται παιδιά», όπως πολύ εύστοχα είπε ο Sunil Bhopal.
Ειρήνη Ρέρα,MSc Παιδοψυχολόγος – Dipl. Αθλητική Ψυχολόγος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Mehrsafar, A. H., Gazerani, P., Moghadam Zadeh, A., and Jaenes Sánchez, J. C. (2020). Addressing potential impact of COVID-19 pandemic on physical and mental health of elite athletes. Brain Behav. Immun. 87, 147–148. doi: 10.1016/j.bbi.2020.05.011
Pillay, L., Janse van Rensburg, D. C. C., Jansen van Rensburg, A., Ramagole, D. A., Holtzhausen, L., Dijkstra, H. P., et al. (2020). Nowhere to hide: the significant impact of coronavirus disease 2019 (COVID-19) measures on elite and semi-elite South African athletes. J. Sci. Med. Sport 23, 670–679. doi: 10.1016/j.jsams.2020.05.016
Uroh, Clifford C. & Adewunmi, Celina M., Psychological Impact of the COVID-19 Pandemic on Athletes,Frontiers in Sports and Active Living,3,78,2021 https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fspor.2021.603415
